میخائیل باختین، رمان را نزدیک ترین واقعه هنری به کارناوال های مردمی جاری در سطح خیابان ها و مکان های عمومی می دانست، بدین دلیل که رمان، بیشترین قابلیت انعکاس مساوی صداهای مختلف انسانی و اجتماعی را در خود دارد و از سلطه تک صدایی گفتمان مسلط بر جامعه می کاهد تا آنجاکه به واژگونی در نیروهای قاهر فرهنگی، مذهبی، اخلاقی و به سطح آمدن فرهنگ فرودستی و عامیانه می انجامد تا مروج مردم سالاری باشد. رمان نگران نباش نوشته مهسا محب علی، رمانی است که با دستمایه قرار دادن واقعه زمین لرزه در ابرشهر تهران، تخیل واژگونی در ابعاد گوناگون و فرادستی جامعه را به طیف های پایین تر و عام تر طبقات اجتماعی، به خصوص نسل جوان، و بروز گفتمان چندصدایی بسط می دهد. در این رمان، تقریبا تمام نشانه های کارناوال گرایی را می توان جست: گفتمان چندصدایی، زبان عامیانه، نسبیت، رئالیسم گروتسک، واژگونی، دیوانگی، خنده مرگ و...؛ در مقاله حاضر، پس از مروری کوتاه بر ویژگی های کارناوالیته باختین، رمان نگران نباش بر اساس این نظرگاه و ویژگی های آن، تجزیه و تحلیل شده است.

ادبیات بازآفرینی هنرمندانه سویه پنهان واقعیت های جامعه است. زوایای مخفی جامعه معمولا در روایات رسمی، کتب تاریخی و فرهنگی و. . . مورد غفلت واقع می شوند یا مجال بروز و ظهور نمی یابند؛ در حالی که در ادبیات، به خصوص ادبیات داستانی، بستری مناسب برای بیان این موضوعات فراهم است و زنان سهمی از این گونه روایات بر عهده دارند، زیرا در طول تاریخ به اشکال متفاوت به حاشیه رانده شده اند. گریز از ساختارهای متصلب مردانه در تطور تاریخ برای زنان با فراز و فرودهایی همراه بوده و همپای تحولات جامعه وضعیت زنان نیز در هر دهه دستخوش تغییر و تحول شده و بنا به شرایط، هر نویسنده ای موضعی خاص در این خصوص اتخاذ کرده است؛ برخی از نویسندگان زن به بازتولید ایدیولوژی های جنسیتی و. . . پرداخته اند، برخی موضع انتقادی به آن دارند و برخی نیز به دنبال بنیان طرحی نو هستند. مهسا محب علی از نویسندگان دهه 1380 است با وجود آنکه به ایدیولوژی های جنسیتی معترض است، متن داستان گویای این موضوع نیست و گاهی در آن گریز از زنانگی و تقلید رفتارهای مردانه دیده می شود که موجب تحلیل هایی بعضا اشتباه شده است. متن محور بودن رویکرد فرکلاف این نظریه را برای بررسی داستان نگران نباش مناسب کرده است. از طرفی، به گفته پژوهش گران، رویکرد فرکلاف در حوزه تحلیل گفتمان جامع ترین و منسجم ترین مباحث را در این حوزه داراست. بنابراین، این مقاله با استفاده از روش توصیفی و منابع کتابخانه ای در پی پاسخ گویی به این سوال است که نگران نباش نسبت به مقوله جنسیت چه موضعی را برگزیده است؟ نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد رفتارها و گفتارهای راوی در اعتراض به جامعه مرد سالاری و پدرسالاری حاکم است. درواقع نویسنده در قالب این داستان به ستیز با کلیشه های جنسیتی بدیهی انگاشته شده در جامعه می پردازد. برای بررسی این موضوع متن داستان در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بررسی شده و با استناد به متن نتایج ارایه شده است.

ژاک لکان از اندیشمندانی است که از استعاره و مجاز- که اصطلاحاتی تخصصی در دانش بلاغت و زبان شناسی به شمار می آیند- برای تبیین مفهوم روانکاوانۀ میل استفاده می کند. در نگاه وی، میل ورزی به میانجی مداخلۀ استعارۀ پدری شروع می شود و ممکن است در فرآیندی مجازی همواره خود را تثبیت نماید. بر اساس بروز اختلال در فرآیند استعاری و مجازی، لکان تبیین نمود که بیمار به کدام گونه از روان پریشی دچار شده و سبب رنج بردن او چه چیزی است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل کیفی و بر اساس فرآیند استعاری و مجازی مورد نظر لکان، چگونگی میل ورزی سوژه (شادی) در داستان «نگران نباش» مهسا محب علی تبیین شده است. همچنین بر اساس الگو و معیار ذکر شده، چگونگی روان پریشی و بیرون افتادن از محدودۀ سوژه بودگی در شخصیت اصلی داستان (شادی) تشریح گردیده است. دستاوردهای پژوهش نشان می دهد فرآیند میل در شخصیت شادی به صورت استعاری عمل می کرده و بر این اساس، او سوژه ای وسواسی بوده است. شادی برای اینکه بتواند هرچه زودتر فالوس را احراز نماید، می خواهد ارضای میل خود را به تعجیل بیندازد. او از اختلال مجاورت- که ناظر بر عدم امکان ساخت مجاز است- رنج می برد. شادی نمی تواند میل ورزی کند؛ مگر زمانی که دال های مربوط به مسأله ای که در وی ایجاد تروما کرده، در اختیارش قرار بگیرد.

جان آپدایک (2009-1932) از داستان نویسان معاصر آمریکایی است که داستان های متعددی درباره شهروندان طبقه متوسط در جامعه مصرف گرای آمریکای معاصر نوشته شده است. حاصل توجه او به وضعیت این طبقه، داستان هایی است که به مسایلی چون اراده فردی و جمعی، اخلاق و مسوولیت اجتماعی می پردازند. یکی از نمونه های این آثار داستان کوتاه «ای اند پی» است. رمان نگران نباش، اثر مهسا محب علی، که در سال 1387 به چاپ رسیده است، از لحاظ شرایط تصمیم گیری، به ویژه انتخاب اخلاقی که منتج به تصمیم گیری می شود، با دنیایی که آپدایک در این داستان خلق کرده قابل مقایسه است. در این مقاله سعی شده است تا با استفاده از آرای ماکس وبر درباره عقلانیت و اخلاق، به تحلیل وضعیت اجتماعی و رفتار شخصیت های این دو داستان پرداخته شود. این بررسی نشان می دهد که چگونه آپدایک و محب علی، دشواری تصمیم گیری عقلانی و اخلاقی را در جامعه مصرف گرا به تصویر کشیده اند و نشان داده اند که مصرف گرایی، شخصیت های داستانی را از ویژگی هایی که به آن ها توانایی تصمیم گیری عقلانی و اخلاقی می دهند، تهی می کند و آن ها را در وضعیتی معناباخته قرار می دهد.

تحلیل مضامین و شیوه های تبیین تقابل های دوگانه در متون ادبی، یکی از روش های نقد در رویکرد ساختارگرایانه است؛ و برخی معانی پنهان متن را آشکار یا تفسیر می کند. در این مقاله به بررسی تطبیقی تقابل های جنسیتی در دو رمان دهه شصت شمسی (باغ بلور و دل فولاد) با دو رمان دهه هشتاد شمسی (نگران نباش و کافه پیانو) پرداخته شده است. سطح بررسی تقابل ها، دو عنصر بنیادین روایت؛ یعنی رویداد و شخصیت پردازی است. از تحلیل کلی تقابل هایی که در پس نگاه جنسیتی متون مورد مطالعه وجود دارد، برمی آید: 1-در رمان های دهه ی شصت، دوگانه های سنت/تجدد؛ تقید/آزادی؛ پاکدامنی/روسپی گری؛ و افسردگی/سرزندگی مشترک هستند؛ 2-در رمان های دهه هشتاد، تقابل های امروز/گذشته؛ تجرد/تأهل؛ واقع گرایی/آرمان گرایی؛ جنسیت روانی/ جنسیت فیزیولوژیک نسبت به تقابل های دو رمان دهه شصت متفاوت است و البته دوگانه هایی مانند تقید/آزادی؛ سنت/تجدد؛ و سرزندگی/افسردگی در رمان های دو دهه مشترک است.

در علوم ادبی، مفهوم "نوشتار زنانه" که در سال 1975 توسط اِلِن سیکسوس مطرح شد، همواره مورد تفسیرهای متفاوتی قرار گرفت. سو تفاهمی مشترک بین بیشتر آنها وجود دارد-که بیشتر ناشی از عنوان آن است-باعث می شود این مفهوم را همردیف و یا یکسان با دیگر رویکردهای ادبی همچون "ادبیات زنان"، "ادبیات زنانه" و "نوشتار زن" دانست. در ایران نیز تعریفی جدید به خود گرفته است که سعی در بازنمایی زن سنتی از طریق نوشته ها دارد. این مقاله سعی دارد "نوشتار زنانه" را مستقل از دیگر مفاهیم با عناوین مشابه، معرفی کند. دو رمان ایرانی به عنوان متال برگزیده شده اند: چراغ ها را من خاموش می کنم (زویا پیرزاد، 1380) و نگران نباش (محب علی، 1387). رمان اول بر اساس تعریف جاری در ایران از "نوشتار زنانه"، در این دسته جای می گیرد، این در حالی است که فاقد بسیاری از عناصر لازم در تعریف اصلی است. عکس آن، رمان دوم آنچنان که باید در این مقوله جای نگرفته است، با اینکه بیشترین ویژگی های لازم را، طبق تعریف اِلِن سیکسوس، دارا است.